انواع لایسنس Cisco IOS و نحوه انتخاب آن (2025)

Cisco IOS چیست و چرا اهمیت دارد؟

سیسکو IOS (Internetwork Operating System) نرم‌افزار اصلی تجهیزات سیسکو مانند روترها و سوئیچ‌هاست که قابلیت‌های مدیریتی، امنیتی و مسیریابی را فعال می‌کند.
در نسل جدید، بسیاری از تجهیزات سیسکو از IOS XE استفاده می‌کنند که بر پایه Linux ساخته شده و امکانات پیشرفته‌تری مانند اتوماسیون، پشتیبانی بهتر از SD-Access و امنیت بیشتر دارد.

یکی از مهم‌ترین بخش‌های Cisco IOS، لایسنس‌ها (Licenses) هستند که سطح قابلیت‌های دستگاه را مشخص می‌کنند.

انواع لایسنس Cisco IOS

به طور کلی چهار نوع لایسنس اصلی برای سوئیچ‌های لایه ۲ و ۳ سیسکو وجود دارد:

• LAN Lite: سوئیچینگ لایه ۲ (سطح ابتدایی – Entry Level)
• LAN Base: سوئیچینگ لایه ۲ (سطح پیشرفته‌تر – Enterprise Access)
• IP Base: سوئیچینگ و مسیریابی لایه ۳ (Enterprise Access)
• IP Services: سوئیچینگ و مسیریابی لایه ۳ (سطح پیشرفته – Advanced Layer)

مقایسه LAN Lite و LAN Base

LAN Lite

• مناسب برای شبکه‌های کوچک و شعب محلی
• پشتیبانی از قابلیت‌هایی مثل:
  • 802.1Q Trunking
  • STP Extensions
  • CDP و LLDP
  • امنیت پورت، 802.1X، DHCP Snooping
• فاقد مسیریابی لایه ۳ و قابلیت‌های امنیتی پیشرفته

LAN Base

• شامل تمامی ویژگی‌های LAN Lite + امکانات پیشرفته‌تر
• قابلیت‌های مهم:
  • VTPv3 (کنترل بهتر VLAN)
  • FlexLinks (افزایش انعطاف‌پذیری لایه ۲)
  • پشتیبانی از مسیریابی استاتیک لایه ۳
  • امنیت پیشرفته‌تر (802.1X، Trust Boundary، AutoQoS)
• مناسب برای سازمان‌هایی که به یک شبکه دسترسی قوی و قابل مدیریت نیاز دارند

مقایسه IP Base و IP Services

IP Base

• شامل ویژگی‌های LAN Base + قابلیت‌های لایه ۳
• پشتیبانی از:
  • مسیریابی استاتیک
  • پروتکل‌های RIP، OSPF (Routed Access)، EIGRP محدود
  • Multicast PIM
• امنیت بالا با ACLها، Private VLANها، TrustSec
• مناسب برای شبکه‌های Enterprise Access

IP Services

• شامل تمام ویژگی‌های IP Base + امکانات پیشرفته‌تر
• پشتیبانی کامل از:
  • EIGRP و OSPF بدون محدودیت
  • BGP (برای ارتباطات بین سازمانی و ISPها)
  • IPv6 Routing (OSPFv3، EIGRP for IPv6)
  • Multicast پیشرفته (Full PIM)
• مناسب برای شبکه‌های بزرگ، دیتاسنترها و سازمان‌های آینده‌نگر

تفاوت لایسنس‌ها در مدل‌های مختلف سوئیچ سیسکو

• Catalyst 2960 Series
  • LAN Lite → مناسب برای شبکه‌های کوچک
  • LAN Base → امنیت و مدیریت پیشرفته‌تر
• Catalyst 3560/3750X Series
  • پشتیبانی از IP Base و IP Services
• Catalyst 9000 Series (نسل جدید)
  • مبتنی بر IOS XE
  • استفاده از مدل جدید لایسنسینگ (Network Essentials و Network Advantage) که معادل همان Base و Services هستند

راهنمای انتخاب لایسنس مناسب

• شبکه کوچک (SMB / Branch Office):
  • LAN Lite یا LAN Base کافی است
• شبکه‌های متوسط (Enterprise Access):
  • IP Base → برای مسیریابی پویا و امنیت مناسب
• شبکه‌های بزرگ یا دیتاسنترها:
  • IP Services → برای BGP، IPv6 و قابلیت‌های پیشرفته

جدول مقایسه لایسنس‌های Cisco IOS

سوالات متداول (FAQ)

❓ فرق LAN Base و LAN Lite چیست؟
LAN Base علاوه بر ویژگی‌های LAN Lite، قابلیت‌هایی مثل مسیریابی استاتیک و مدیریت پیشرفته‌تر را ارائه می‌دهد.

❓ آیا می‌توان لایسنس IOS را ارتقا داد؟
بله. بسیاری از سوئیچ‌های سیسکو امکان ارتقای لایسنس از LAN Lite → LAN Base یا IP Base → IP Services را دارند.

❓ کدام لایسنس برای IPv6 لازم است؟
برای پشتیبانی کامل از IPv6 باید از IP Services استفاده کنید.

❓ تفاوت IOS و IOS XE در چیست؟
IOS XE نسخه مدرن IOS است که بر پایه Linux ساخته شده و امکانات پیشرفته‌تری مانند اتوماسیون و امنیت بیشتر ارائه می‌دهد.

🔑 جمع‌بندی:
اگر شبکه کوچک دارید، LAN Lite یا LAN Base کافی است.
برای شبکه‌های سازمانی متوسط، IP Base بهترین انتخاب است.
اما اگر شبکه‌ای گسترده، با نیاز به IPv6، BGP یا Multicast دارید، بدون شک باید سراغ IP Services بروید.